Tinh trùng dị dạng nằm trong số các nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng vô sinh ở nam giới. Việc điều trị tinh trùng dị dạng cần phải dựa trên nguyên nhân và mức độ dị dạng của tinh trùng. Đồng thời, những yếu tố khách quan như lối sống, chế độ ăn uống… cũng cần được quan tâm.
1. Tinh trùng dị dạng là gì?
Hình thái của tinh trùng là khái niệm bao gồm kích thước và hình dạng của tinh trùng tiêu biểu.
Một tinh trùng bình thường sẽ có phần đầu hình bầu dục, phần thân và phần đuôi thẳng, kéo dài – tương tự như con nòng nọc. Tất cả những hình thái khác của tinh trùng đều được xếp vào hiện tượng tinh trùng dị dạng.
Theo tiêu chuẩn của WHO vào năm 2010, tỷ lệ các tinh trùng dị dạng nếu ở mức 4% thì nam giới không bị tinh trùng dị dạng. Tuy nhiên, nếu như con số này cao hơn 4%, khả năng sinh sản của nam giới có thể gặp vấn đề và vì vậy, bạn cần được kiểm tra để có kết quả chính xác.
Các dạng hình thái của tinh trùng dị dạng bao gồm:
- Đầu bất thường: tinh trùng có đầu lớn hoặc đầu nhỏ hoặc không có đầu, có ít acrosome.
- Đuôi bất thường: thường có đuôi ngắn, hoặc có nhiều hơn 1 đuôi, hoặc tồn tại các hạt tế bảo nhỏ phía sau đuôi.
- Tế bào mầm tinh trùng chưa trưởng thành: tình trạng rất hiếm gặp.
2. Phương pháp điều trị tinh trùng dị dạng
Quá trình điều trị tinh trùng dị dạng đòi hỏi các bác sĩ phải khám lâm sàng, thực hiện một số xét nghiệm trọng tâm (đặc biệt làxét nghiệm tinh dịch đồ) để kiểm tra cũng như đánh giá tình trạng hiện tại của tinh trùng. Từ những đánh giá này, các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ cụ thể để điều trị.
Đối với trường hợp có nghi ngờ bệnh nhân mắc phải một số nhiễm trùng/viêm nhiễm nam khoa, các xét nghiệm khác có thể được tiến hành nhằm xác định rõ nguyên nhân gây ra tinh trùng dị dạng:
- Sinh thiết tinh hoàn;
- Siêu âm tinh hoàn và tuyến tiền liệt;
- Phân tích DNA;
- Xét nghiệm nước tiểu sau khi nam giới xuất tinh;
- Xác định nồng độ hormone trong tuyến yên và hormone nam giới.
Dựa trên các nguyên nhân và tình trạng – mức độ dị dạng của tinh trùng, các bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị tinh trùng dị dạng khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:
- Thuốc kháng sinh: nếu như tinh trùng dị dạng có nguyên nhân từ các viêm nhiễm nam khoa, kháng sinh là phương pháp hiệu quả và tối ưu nhất để điều trị tình trạng này.
- Thuốc nội tiết và liệu pháp hormone: đối với trường hợp nam giới bị mất cân bằng nội tiết tố nam.
- Phẫu thuật ngoại khoa: thường được áp dụng trong trường hợp tinh trùng dị dạng dotắc ống dẫn tinh hoặc giãn tĩnh mạch tinh hoàn.
3. Tinh trùng dị dạng không thể điều trị, phải làm sao?
Trong trường hợp không thể điều trị tinh trùng dị dạng, để đảm bảo khả năng sinh sản, các bác sĩ cần phải can thiệp vào quá trình thụ thai theo nhiều phương thức khác nhau.
3.1 Bơm tinh trùng vào buồng tử cung
Các bác sĩ sẽ sử dụng ống nhỏ để đưa những tinh trùng bình thường đã chọn lọc từ trước vào trực tiếp buồng tử cung. Bơm tinh trùng vào buồng tử cung sẽ hạn chế bớt những tác động bất lợi của âm đạo trên con đường di chuyển của tinh trùng, đồng thời tinh trùng sẽ được đặt ở gần vị trí của trứng nhất có thể, từ đó nâng cao cơ hội thụ thai.
3.2 Thụ tinh trong ống nghiệm
Thụ tinh ống nghiệm sẽ được tiến hành bằng cách đặt tinh trùng và trứng trong ống nghiệm để chúng kết hợp với nhau thành phôi. Sau khi hình thành phôi thai khoảng 2 – 5 ngày, các bác sĩ sẽ chuyển phôi này vào buồng tử cung để kết thúc quá trình thụ thai của phụ nữ.
Tỷ lệ thành công của phương pháp này dao động từ 30% đến 40%, thường áp dụng đối với tinh trùng dị dạng nhẹ.
3.3 Tiêm trực tiếp tinh trùng vào bào tương trứng
Đây là phương pháp thụ thai cho nam giới bị vô sinh. Về lý thuyết, phương pháp này là dạng thụ tinh ống nghiệm mở rộng. Tuy nhiên, ở phương pháp này, chỉ có duy nhất 1 tinh trùng tốt nhất được chọn và các bác sĩ sẽ tiêm tinh trùng trực tiếp vào bào tương của trứng.
4. Phòng ngừa tinh trùng dị dạng như thế nào?
Bên cạnh việc điều trị tinh trùng dị dạng, việc phòng ngừa vấn đề này cũng cực kỳ cần thiết nhằm giảm thiểu tỷ lệ các tinh trùng bất thường và đảm bảo chất lượng/số lượng tinh trùng để thụ thai.
Hạn chế và ngăn ngừa tinh trùng dị dạng đòi hỏi bệnh nhân phải có ý thức khắc phục hầu hết các thói quen có hại và tích cực theo đuổi lối sống lành mạnh, khoa học. Cụ thể, bệnh nhân cần:
- Ăn uống một cách hợp lý: nên lựa chọn những thực phẩm có lợi với tinh trùng như thực phẩm giàu đạm, giàu chất xơ, các loại vitamin và khoáng chất (đặc biệt là vitamin C), acid folic, kẽm,…
- Tránh xa rượu bia và chất kích thích: rất nhiều bằng chứng đã chứng minh được đây là các tác nhân làm tăng nguy cơ hiếm muộn/vô sinh ở nam giới. Theo đó, một ly rượu mỗi tháng sẽ làm suy yếu ham muốn sinh dục cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng/số lượng tinh trùng. Đặc biệt, rượu bia và chất kích thích cũng có khả năng biến đổi cấu trúc và hình dạng tinh trùng.
- Bỏ thuốc lá: thuốc lá với hàm lượng lớn các chất độc hại như nicotin, chì, cadmium, benzopyrene… có thể thay đổi cấu trúc DNA của tinh trùng, từ đó hình thành các tinh trùng dị dạng.
- Tập luyện vừa phải, điều độ: một chế độ thể dục thể thao hợp lý không chỉ giúp nam giới tăng cường ham muốn mà còn duy trì lượng tinh trùng khỏe mạnh, nâng cao khả năng thụ thai khi quan hệ. Tuy nhiên, nếu như tập luyện quá độ hoặc không tập luyện, bạn đều có nguy cơ hình thành tinh trùng bất thường cũng như gây suy giảm số lượng tinh trùng sản xuất được.
- Quan hệ tình dục an toàn: các bệnh lây qua đường tình dục có khả năng cao là tác nhân gây biến đổi cấu trúc DNA của tinh trùng. Do đó, bạn cần ý thức quan hệ tình dục an toàn để đảm bảo cho sức khỏe của bản thân và đối phương.
Cho đến nay, các phương pháp điều trị tinh trùng dị dạng vẫn đang tập trung vào điều trị nguyên nhân hoặc tăng khả năng sinh sản bằng can thiệp y khoa chứ chưa có thuốc đặc trị. Do đó, việc kiểm tra sức khỏe nam khoa định kỳ là cực kì cần thiết để các bác sĩ có thể phát hiện sớm các bất thường và chọn giải pháp tốt nhất cho bạn.
